Mowa o dawnym domu modlitwy i kościele ewangelickim w Cycowie Kolonii Drugiej.
Wyjątkowy pod wieloma względami
- To obiekt w skali województwa wyjątkowy, w naszej ewidencji zabytków mamy tylko jeden podobny budynek, obecnie będący kaplicą rzymskokatolicką, z 1863 roku, w Aleksandrii Krzywowolskiej, w powiecie chełmskim - informuje Dariusz Kopciowski, lubelski wojewódzki konserwator zabytków. - Dom modlitwy w Cycowie Kolonii Drugiej znajduje się na terenie, na który w XIX i XX wieku napływali osadnicy niemieccy. Zachowując swoją odrębność wyznaniową, utrzymywali szkoły, w których nauczano religii i języka ojczystego. Społeczność ta po II wojnie światowej, m.in. z powodu przesiedleń praktycznie przestała istnieć. Dziś przypominają nam o niej cmentarze ewangelickie i charakterystyczny układ osadniczy, nietworzący zwartych ciągów zabudowy.
Oceniając wartość artystyczną i naukową kirchy szef lubelskich konserwatorów wylicza:
- Jest przykładem dobrze zakomponowanej, skromnej w formie budowli, o rozbudowanym układzie funkcjonalnym z zachowaną więźbą dachową i systemem drewnianych podpór dźwigających drewniane sklepienie, oryginalnymi tynkami, w tym wapienno-piaskowymi, z których wykonano detal architektoniczny, trzcinowymi wyprawami ścian i sufitów oraz drewnianą stolarką.
- Zabytek jest przykładem umiejętności ciesielskich i budowlanych prowincjonalnych budowniczych, a ich dzieło stanowi dobry przykład harmonijnej budowli o wartościach estetycznych - podsumowuje Dariusz Kopciowski.
Historia kirchy sięga roku 1880, gdy klucz dóbr Cyców nabyli kupcy z Kalisza: Mojżesz Landau, Chaim Oppenheim i Abraham Koppel, który zarządzając dobrami w imieniu pozostałych udziałowców, rozpoczął parcelację gruntów i akcję kolonizacyjną.
I magazyn, i dom kultury
Osadnicy niemieccy zakładali kolonie i osady wokół starszych wsi włościańskich. Tak powstały Kolonia Cyców i Cyców II. Pod kirchę wybrali miejsce na niewielkim płaskowyżu nad doliną rzeki Świnki. Budynek miał pełnić kilka funkcji: obszernej sali modlitw, szkoły ewangelickiej i mieszkania kantora, opłacanego przez parafię pracownika kościelnego. Nauczał on dzieci kolonistów religii, rachunków, czytania i pisania. Reprezentując pastora, odczytywał kazania, prowadził niedzielne nabożeństwa, pogrzeby i chrzty. Cycowski kantorat założony w styczniu 1885 podlegał parafii ewangelicko-augsburskiej w Lublinie i służył kolonistom z Cycowa, Podgłębokiego, Barek, Stawku i Abramówki.
Podczas I wojny światowej, od lipca 1915, gdy armia rosyjska wycofywała się z Królestwa Polskiego, kolonistów niemieckich deportowano w głąb Rosji. Od roku 1917 - pod okupacją austriacką - zaczęły się repatriacje i odbudowa lokalnej wspólnoty ewangelickiej.
Po odzyskaniu niepodległości cycowski kantorat został siedzibą parafii złożonej z 27. miejscowości należących wcześniej do parafii ewangelicko-augsburskich w Lublinie i Chełmie. W międzywojniu szkołę dla dzieci wyznania ewangelickiego z językiem niemieckim przekształcono w szkołę z polskim jako językiem wykładowym. Pod koniec lat 30. uczyła się tu ponad setka dzieci. Parafia ewangelicko-augsburska w Cycowie przestała istnieć w roku 1940. W czasie wojny odbywały się tu nabożeństwa rzymskokatolickie, przeniesione z kościoła parafialnego w Cycowie, czyli dawnej cerkwi unickiej.
W roku 1947 budynek trafił w prywatne ręce pełniąc m.in. funkcję magazynu na zboże. W latach 70. XX wieku kupiła go gmina, przeznaczając na dom kultury.
Dziś nieużytkowany, czeka na rozpoczęcie prac remontowych.
Komentarze (0)
Wysyłając komentarz akceptujesz regulamin serwisu. Zgodnie z art. 24 ust. 1 pkt 3 i 4 ustawy o ochronie danych osobowych, podanie danych jest dobrowolne, Użytkownikowi przysługuje prawo dostępu do treści swoich danych i ich poprawiania. Jak to zrobić dowiesz się w zakładce polityka prywatności.